ماده ۱۲ قانون زمین شهری
ماده ۱۲:
«کلیه اراضی موات واقع در محدوده شهرها و شهرکها که در تاریخ تصویب این قانون در مالکیت اشخاص قرار دارند، اعم از اینکه دارای سند رسمی باشند یا نباشند، در اختیار دولت جمهوری اسلامی ایران قرار میگیرند و اسناد و مدارک مربوط به مالکیت افراد نسبت به این اراضی باطل و در حکم اسناد مالکیت دولت جمهوری اسلامی ایران محسوب میشود.»
توضیحات و نکات تکمیلی درباره ماده ۱۲
- ماده ۱۲ به صراحت بیان میکند که همه «اراضی موات» در شهرها، حتی اگر کسی سند مالکیت آن را هم داشته باشد، پس از شناسایی موات بودنشان به دولت تعلق میگیرند و اسناد قبلی باطل میشود.
- ملاک شناسایی موات بودن زمین، نظر و رأی کمیسیون ماده ۱۲ یا مراجع قانونی مربوطه است.
- منظور از «تاریخ تصویب این قانون»، سال ۱۳۶۶ شمسی (سال تصویب قانون زمین شهری) است.
منظور از “موات” چیست؟
- اراضی موات زمینهایی هستند که قبلاً هیچگونه فعالیت عمرانی، احیا یا بهرهبرداری کشاورزی در آنها صورت نگرفته و کاملاً بایر بودهاند.
فرآیند اجرایی ماده ۱۲
- ابتدا دولت یا مراجع قانونی، زمینهای مشکوک به موات را بررسی و کارشناسی میکنند.
- اگر زمین موات شناخته شد، مالکیت آن به دولت منتقل میشود و سند مالک قبلی بیاعتبار میگردد.
- هیچ فرد یا نهادی اعم از حقیقی یا حقوقی نمیتواند نسبت به این اراضی ادعای مالکیت داشته باشد.
کاربرد و فلسفه ماده ۱۲
- جلوگیری از احتکار و بلااستفاده ماندن اراضی شهری.
- بازگرداندن زمینهای بدون استفاده به چرخه توسعه شهری و نیازهای عمومی.
- دادن امکان توسعه شهری، ساختوسازهای عمومی، پارک، فضای سبز، مسکن و… به دولت.
نمونه رأی و تشخیص:
به موجب آییننامهها و مقررات مربوط، کمیسیون ماده ۱۲ در وزارت راه و شهرسازی وظیفه دارد به درخواست اشخاص یا ادارات، وضعیت موات یا غیرموات بودن زمین را تعیین کند. در صورت اعتراض به رأی کمیسیون، امکان طرح شکایت در مراجع قضایی وجود دارد.
در این خصوص موسسه امداد حقوقی شهر پرونده های متعدد داشته که آرای بسیار خوبی نیز برای موکلین اخذ نموده است تا جایی که شهردار نیز به اجرای احکام دیوان عدالت اداری فرخوانده شده است